Εμβόλια κατά του Κορονοϊού: Συχνές Ερωτήσεις και Απαντήσεις
Το παρακάτω κείμενο αποτελεί τροποποίηση από τη σειρά των εκπαιδευτικών βίντεο του ιατρικού περιοδικού JAMA και των οδηγιών του ΕΟΔΥ. (1/2/2021)
“Η διάρκεια της προστασίας που παρέχει ένα εμβόλιο κατά του κορονοϊού μπορεί να διαφέρει ανάλογα με τον τύπο του εμβολίου, την ανοσογενή απόκριση του ατόμου που εμβολίαστηκε, καθώς και άλλους παράγοντες όπως οι νέες παραλλαγές του ιού.”
Αυτή τη στιγμή από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) έχουν εγκριθεί τρία εμβόλια για τον κορονοϊό. Δύο από αυτά είναι mRNA εμβόλια (Pfizer και Moderna) και το τρίτο εμβόλιο με φορέα αδενοϊό (AstraZeneca).
Καθώς το τρίτο εμβόλιο εγκρίθηκε στις 29/1/2021 θα αναφερθούμε αρχικά στα δύο πρώτα. Τα δεδομένα που έχουμε από τις κλινικές μελέτες για τα εμβόλια αυτά δείχνουν ότι είναι εξαιρετικά ασφαλή και αποτελεσματικά.
Καθώς πολλοί έχουν σημαντικές απορίες θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε τις σημαντικότερες σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα που έχουμε μέχρι σήμερα. Ερώτηση 1: Μπορώ να κάνω το εμβόλιο αν έχω καρκίνο ή λαμβάνω ανοσοκατασταλτικά φάρμακα ή αν πάσχω από αυτοάνοσο νόσημα; Δεν έχουμε δεδομένα τα οποία να δείχνουν ότι αντενδείκνυται η χρήση του εμβολίου στους ασθενείς αυτούς, οι οποίοι είναι περισσότερο ευάλωτοι από τη νόσο.
Για τον λόγο αυτό όχι μόνο συνιστάται να εμβολιαστούν, αλλά έχουν και προτεραιότητα σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο Εμβολιαστικής Κάλυψης κατά της COVID-19. Αυτό που δεν γνωρίζουμε είναι το ποσό καλή ανοσία επιτυγχάνουν τα εμβόλια στους ασθενείς αυτούς, καθώς δεν συμπεριελήφθησαν στις μελέτες των εμβολίων.
Ερώτηση 1: Μπορώ να κάνω το εμβόλιο αν έχω καρκίνο ή λαμβάνω ανοσοκατασταλτικά φάρμακα ή αν πάσχω από αυτοάνοσο νόσημα;
Δεν έχουμε δεδομένα τα οποία να δείχνουν ότι αντενδείκνυται η χρήση του εμβολίου στους ασθενείς αυτούς, οι οποίοι είναι περισσότερο ευάλωτοι από τη νόσο. Για τον λόγο αυτό όχι μόνο συνιστάται να εμβολιαστούν, αλλά έχουν και προτεραιότητα σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο Εμβολιαστικής Κάλυψης κατά της COVID-19.
Αυτό που δεν γνωρίζουμε είναι το ποσό καλή ανοσία επιτυγχάνουν τα εμβόλια στους ασθενείς αυτούς, καθώς δεν συμπεριελήφθησαν στις μελέτες των εμβολίων.
Ερώτηση 2: Μπορώ να κάνω το εμβόλιο αν είμαι έγκυος ή αν θηλάζω;
Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et d
Οι γυναίκες που ήταν έγκυες ή θήλαζαν δεν συμπεριλήφθηκαν στις κλινικές μελέτες των εμβολίων. Πολλές γυναίκες φυσικά έμειναν έγκυες και αυτές παρακολουθούνται ώστε να έχουμε περισσότερα δεδομένα. Σύμφωνα με τις συστάσεις του Αμερικανικού Συλλόγου Γυναικολόγων, του συλλόγου εμβρυομητρικής ιατρικής και του Κέντρου Ελέγχου Λοιμώξεων (CDC) των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής δεν υπάρχει λόγος για τον οποίο μία γυναίκα που είναι έγκυος η θηλάζει δεν μπορεί να λάβει το εμβόλιο.
Όμοια σύμφωνα με τις οδηγίες του ΕΟΔΥ, μια έγκυος που ανήκει σε ομάδα για την οποία υπάρχει σύσταση εμβολιασμού έναντι της COVID-19 (π.χ υγειονομικό προσωπικό), μπορεί να επιλέξει να εμβολιαστεί, κατόπιν ενημέρωσης και επικοινωνίας με τους θεράποντες ιατρούς της. Για τη λήψη της απόφασης, οι έγκυες και οι θεράποντες ιατροί τους θα πρέπει να συνεκτιμούν τις ακόλουθες παραμέτρους: τον βαθμό διασποράς της COVID-19 στην κοινότητα, την πιθανότητα που έχει η συγκεκριμένη έγκυος να προσβληθεί από COVID-19, τις επιπτώσεις και τους ενδεχόμενους κινδύνους της νόσου για την ίδια την έγκυο και το έμβρυο, τις πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες του εμβολίου καθώς και την έλλειψη δεδομένων σχετικά με τον εμβολιασμό κατά τη διάρκεια της κύησης.
Εκτιμάται ότι οι ανεπιθύμητες ενέργειες από το εμβόλιο COVID-19 σε έγκυες, είναι παρόμοιες με αυτές που αναμένονται μεταξύ των μη εγκύων γυναικών.
Δεν υπάρχει σύσταση για έλεγχο ρουτίνας για κύηση, σε γυναίκες πριν από τη λήψη εμβολίου COVID-19. Οι γυναίκες που εμβολιάζονται κατά την περίοδο που προσπαθούν να μείνουν έγκυες, δεν χρειάζεται να αποφύγουν την εγκυμοσύνη μετά τον εμβολιασμό τους με εμβόλιο mRNA COVID-19.
Δεν υπάρχουν δεδομένα σχετικά με την ασφάλεια των εμβολίων COVID-19 σε γυναίκες που θηλάζουν ή τις πιθανές επιδράσεις των εμβολίων mRNA COVID-19 στο βρέφος που θηλάζει ή στην παραγωγή /απέκκριση γάλακτος.
Τα εμβόλια mRNA δεν εκτιμάται ότι αποτελούν κίνδυνο για το βρέφος που θηλάζει. Μία γυναίκα που θηλάζει, η οποία ανήκει σε ομάδα που συνιστάται να λάβει το εμβόλιο COVID-19 (π.χ., υγειονομικό προσωπικό) μπορεί να επιλέξει να εμβολιαστεί.
Ερώτηση 3: Μπορώ να κάνω το εμβόλιο εάν έχω αλλεργίες;
Ερώτηση 4: Τι γίνεται όμως εάν έχω σοβαρή αλλεργική αντίδραση στο παρελθόν;
Η αναφυλακτική αντίδραση, δηλαδή η πολύ σοβαρή αλλεργική αντίδραση στο εμβόλιο που μπορεί να απειλήσει τη ζωή σου είναι εξαιρετικά σπάνια. Σύμφωνα με τα δεδομένα του Κέντρου Ελέγχου Λοιμώξεων των ΗΠΑ συμβαίνει σε περίπου 11 περιπτώσεις ανά εκατομμύριο δόσεων και φυσικά είναι αντιμετωπίσιμη.
Εάν είχατε μία σοβαρή αλλεργική αντίδραση στο παρελθόν σε ένα εμβόλιο ή σε οτιδήποτε άλλο ή εάν αναγκάζεστε να έχετε μαζί σας ειδική ένεση επινεφρίνης (αδρεναλίνης) για αλλεργίες, πρέπει απλά να το αναφέρετε στο εμβολιαστικό κέντρο όπου έχουν ληφθεί όλα τα απαραίτητα μέτρα να αντιμετωπίσουν μία πιθανή τέτοια αντίδραση.
Ερώτηση 5: Μπορώ να κάνω το εμβόλιο εάν έχω ήδη νοσήσει από COVID-19;
Μπορείτε να κάνετε το εμβόλιο, αυτό όμως που προτείνεται την περίοδο αυτή είναι να περιμένετε 90 ημέρες μετά τη νόσο ώστε το ανοσοποιητικό σας σύστημα να μην είναι τόσο «αντιδραστικό». Όμως, συνιστάται να κάνετε το εμβόλιο και αυτό διότι γνωρίζουμε από τις μελέτες των εμβολίων πως μερικοί ασθενείς που έλαβαν μέρος σε αυτές και είχαν προηγούμενη λοίμωξη από COVID-19 είχαν περαιτέρω προστασία μετά τον εμβολιασμό. Δεν συστήνεται έλεγχος με PCR ή με rapid test αντιγόνου ή ορολογικός έλεγχος αντισωμάτων προκειμένου να ληφθεί απόφαση για εμβολιασμό.
Στις οδηγίες του ΕΟΔΥ αναφέρεται επίσης ότι οι επαναμολύνσεις είναι σπάνιες κατά το χρονικό διάστημα των 90 ημερών μετά την αρχική μόλυνση.
Επομένως, εάν είναι επιθυμητό, ο εμβολιασμός των ατόμων με τεκμηριωμένη οξεία λοίμωξη από SARS-CoV-2 μπορεί να καθυστερήσει μέχρι το τέλος της περιόδου των 90 ημερών.
Ερώτηση 6: ‘Είναι κάποιο από τα εμβόλια καλύτερο από το άλλο; Μπορώ να αλλάξω εμβόλιο μεταξύ των δύο δόσεων;
Παρόλο που παράγονται από διαφορετικές εταιρείες τα mRNA εμβόλια έχουν μικρές διαφορές και είναι εξαιρετικά όμοια όσον αφορά την αποτελεσματικότητα αλλά και την ασφάλειά τους.
Αυτό που προτείνεται είναι η δεύτερη δόση του εμβολίου να είναι της ίδιας εταιρείας με την πρώτη, παρόλο που σε κάποιες χώρες όπως για παράδειγμα στο Ηνωμένο Βασίλειο αυτό δεν εφαρμόζεται.
Ερώτηση 7: θέλω να κάνω μόνο μία δόση. Θα έχω μειωμένο κίνδυνο από τον COVID-19;
Γίνεται συζήτηση σε κάποιες χώρες όπως στο Ηνωμένο Βασίλειο αλλά και στις ΗΠΑ να γίνει μία δόση του εμβολίου ή να καθυστερήσει η δεύτερη δόση ώστε να εμβολιαστεί μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού (αντί να εμβολιαστεί μικρότερο μέρος με τις δύο δόσεις). Ξέρουμε ότι κάνοντας τις δύο δόσεις το εμβόλιο έχει αποτελεσματικότητα 94-95%% ενώ με τη μία δόση φτάνει στο 50%.
Μπορεί επομένως αυτή η τακτική να αυξήσει τον κίνδυνο κάποιος να νοσήσει, ανάλογα με την ανοσολογική απόκριση του οργανισμού του. Στην χώρα μας που η 2η δόση κάθε ανθρώπου είναι εξασφαλισμένη, αυτό δεν συνιστάται.
Ερώτηση 8: Έκανα την πρώτη δόση του εμβολίου και κόλλησα κορονοϊό πρέπει να κάνω την δεύτερη δόση;
Αυτό μπορεί να συμβεί στον καθένα. Για παράδειγμα εάν κάποιος κάνει το εμβόλιο το Σάββατο, δεν αισθάνεται καλά τις επόμενες μέρες και την Τρίτη βγει θετικός στον κορονοϊό, αυτό σημειώνει ότι είχε κολλήσει τον ιό αρκετές μέρες πριν και την ημέρα του εμβολιασμού βρισκόταν στην περίοδο επώασης.
Επειδή όμως το εμβόλιο για να αρχίσει να ενισχύει το ανοσοποιητικό του σύστημα και να παράγει αντισώματα χρειάζεται τουλάχιστον 15 μέρες, ο εμβολιασμός δεν πρόλαβε να του παρέχει καμία προστασία. Παρόλα αυτά πρέπει να κάνει τη δεύτερη δόση.
Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ ο εμβολιασμός συμπτωματικών ατόμων με οξεία λοίμωξη SARS-CoV-2 πρέπει να αναβάλλεται μέχρι την ανάρρωση και μέχρις ότου πληρούνται τα κριτήρια διακοπής της απομόνωσής τους. Η σύσταση αυτή ισχύει και για όσα άτομα έχουν οξεία λοίμωξη SARS-CoV-2 και πρόκειται να λάβουν την 2η δόση του εμβολίου.
Ερώτηση 9: Έχασα το ραντεβού της δεύτερης δόσης. Πόσο μπορώ να αργήσω να την κάνω;
Θέλουμε να κάνετε τη δεύτερη δόση στην ώρα σας ή όσο το δυνατό συντομότερα στην προγραμματισμένη ημερομηνία. Ξέρουμε ότι ο σωστός χρόνος της δεύτερης δόσης στο εμβόλιο της Pfizer είναι η 21η μέρα ενώ στο εμβόλιο της Moderna είναι η 28η μέρα. Από τον τρόπο με τον οποίο γνωρίζουμε ότι δρα το ανοσοποιητικό μας σύστημα θα μπορούσε κάποιος, εάν υπάρχει σοβαρός λόγος να καθυστερήσει την επόμενη δόση.
Σύμφωνα άλλωστε με τις τελευταίες οδηγίες του CDC αυτό μπορεί να γίνει μέχρι και 6 εβδομάδες (42 ημέρες) μετά την 1η δόση. Μετά την περίοδο αυτή τα δεδομένα αποτελεσματικότητας του εμβολίου είναι περιορισμένα.
Ερώτηση 10: υπάρχουν φυσικοί τρόποι να βελτιώσω την ανοσία του οργανισμού μου;
Δεν υπάρχουν φυσικοί τρόποι ώστε να βελτιωθεί η ανοσία του οργανισμού σας. Υπάρχουν όμως φυσικοί τρόποι ώστε να βελτιωθεί η υγεία σας και με τον τρόπο αυτό να βελτιωθεί η άμυνα σας και να μειωθεί ο κίνδυνος να νοσήσετε σοβαρά από την COVID-19.
Η άμυνα σας απέναντι στην COVID19 μπορεί να ενισχυθεί με τον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης και του σακχάρου αίματος, με τη ρύθμιση του σωματικού βάρους και με την λήψη επαρκούς αγωγής για τα νοσήματα από τα οποία πάσχετε.
Η σωστή-μεσογειακή διατροφή και η σωματική άσκηση βελτιώνει επίσης έμμεσα την άμυνα του οργανισμού σας με φυσικό τρόπο.
Υιοθετώντας άλλωστε έναν υγιή τρόπο ζωής το προσδόκιμο επιβίωσης σας γενικά θα είναι μεγαλύτερο.
Ερώτηση 11: θα κάνουν οι μεταλλάξεις του ιού τa εμβόλια λιγότερο αποτελεσματικά;
Μέχρι τώρα οι μεταλλάξεις του ιού δεν φαίνεται να έχουν επηρεάσει την αποτελεσματικότητα των εμβολίων. Και αυτό διότι το εμβόλιο παράγει αντισώματα που εξουδετερώνουν πιο ευρύ τμήμα του ιού. Δηλαδή υπάρχει παραπάνω από ένας επίτοπος του ιού τον οποίο εξουδετερώνουν τα αντισώματα που παράγονται από το εμβόλιο. Μπορεί όμως να υπάρξουν μεταλλάξεις που να κάνουν τα εμβόλια λιγότερο αποτελεσματικά.
Άλλωστε, οι RNA ιοί αυτό κάνουν για να επιβιώσουν, μεταλλάσσονται. Επομένως όσο πιο γρήγορα εμβολιάσουμε τον πληθυσμό και σταματήσουμε την μετάδοση, τόσο πιο απίθανο είναι ο ιός να συνεχίσει να μεταλλάσσεται.
Ερώτηση 12: Πόσο διαρκεί η προστασία από το εμβόλιο;
Οι εθελοντές που έλαβαν μέρος στις κλινικές μελέτες του εμβολίων θα παρακολουθούνται για δύο χρόνια ώστε να μάθουμε πόσο διαρκεί η ανοσία από αυτά.
Αυτό που ξέρουμε μέχρι τώρα από τους εθελοντές που έλαβαν μέρος στη φάση Ι των μελετών των εμβολίων είναι ότι ακόμα και σήμερα οι ασθενείς αυτοί είναι ανοσοεπαρκείς, που σημαίνει ότι ακόμα και έξι μήνες μετά έχεις ακόμα ανοσία στον ιό.
