Σπιρομέτρηση και Λειτουργικές Δοκιμασίες Πνευμόνων.
Οι τεχνολογικές εξελίξεις των τελευταίων δεκαετιών έχουν οδηγήσει σε θεαματικές αλλαγές στην διάγνωση και την θεραπεία όλων των νοσημάτων του ανθρώπου. Με την βοήθεια της τεχνολογίας και την δημιουργία νέων μηχανημάτων, η διάγνωση των πνευμονικών παθήσεων γίνεται πλέον ταχύτερα, ευκολότερα και με ακρίβεια. Κλασικές διαγνωστικές δοκιμασίες όπως η σπιρομέτρηση, η διάχυση, τα αέρια αίματος, αλλά και νεότερες όπως η ταλαντωσιμετρία και το εκπνεόμενο ΝΟ, μπορούν να βοηθήσουν στην διάγνωση παθήσεων ακόμα και όταν η κλινική εξέταση δεν έχει επαρκή ευρήματα. Παρακάτω παρουσιάζουμε τις πιο σημαντικές εξετάσεις που μπορούν να σας βοηθήσουν, σε ένα σωστά οργανωμένο ιατρείο.
Τι είναι η απλή σπιρομέτρηση;
Η σπιρομέτρηση, είναι η πιο χρήσιμη εξέταση που γίνεται από τον πνευμονολόγο. Παρόλο που δεν είναι σε όλους γνωστή, οι πληροφορίες που μας δίνει για την λειτουργία των πνευμόνων είναι εξίσου σημαντικές με τις πληροφορίες που μας δίνει ένα ηλεκτροκαρδιογράφημα για την καρδιά μας!. Η απλή σπιρομέτρηση γίνεται με τη βοήθεια του σπιρόμετρου, ενός ιατρικού μηχανήματος που μετράει την ποσότητα και την ταχύτητα με την οποία διέρχεται ο αναπνεόμενος αέρας από τους βρόγχους μας. Με τον τρόπο αυτό ο πνευμονολόγος μπορεί να διαγνώσει εάν η διαδικασία της αναπνοής γίνεται με τρόπο φυσιολογικό ή εάν υπάρχει κάποια πάθηση που επηρεάζει την λειτουργία του πνεύμονα. Είναι μία σύντομη και ανώδυνη εξέταση που διαρκεί λιγότερο από 10 λεπτά.
Η Σπιρομέτρηση πρέπει να γίνεται όταν…
Η σπιρομέτρηση πρέπει να γίνεται όταν υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι που αφορούν την αναπνευστική λειτουργία του ατόμου. Ορισμένες καταστάσεις και συνθήκες που δικαιολογούν την εκτέλεση σπιρομετρίας περιλαμβάνουν:
Αναπνευστικά Συμπτώματα: Σε περίπτωση που αντιμετωπίζετε συμπτώματα όπως δύσπνοια, σφίξιμο στο στήθος, συχνές πνευμονικές λοιμώξεις ή άλλα προβλήματα αναπνοής.
Διάγνωση Αναπνευστικής Πάθησης: Όταν υπάρχει υποψία ή ανάγκη για διάγνωση αναπνευστικών παθήσεων, όπως άσθμα, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) ή πνευμονία.
Παρακολούθηση Θεραπείας: Κατά τη διάρκεια θεραπείας για αναπνευστικές παθήσεις, προκειμένου να παρακολουθείται η εξέλιξη και η αποτελεσματικότητα της θεραπείας.
Προτού Ξεκινήσει Θεραπεία: Σε ορισμένες περιπτώσεις, η σπιρομετρία μπορεί να γίνεται προτού ξεκινήσει η θεραπεία, προκειμένου να καθοριστεί η κατάλληλη θεραπεία.
Κατά τη Διάρκεια Ετησίων Ελέγχων: Σε ορισμένες περιπτώσεις, ιατροί μπορεί να παραγγέλνουν σπιρομετρία κατά τη διάρκεια ετησίων ελέγχων, ειδικά αν υπάρχει ιστορικό αναπνευστικών προβλημάτων.
Η ακριβής στιγμή και συχνότητα της σπιρομετρίας θα καθορίζεται από τον ιατρό σας, λαμβάνοντας υπόψη την ιστορία υγείας και τα συμπτώματά σας.
Η σπιρομέτρηση γενικότέρα πρέπει να γίνεται όταν:
- Είστε καπνιστής.
- Έχετε βήχα, δύσπνοια, βάρος στο στήθος ή σας κόβεται η ανάσα.
- Όταν εμφανίζεται συριγμός κατά την αναπνοή («σφύριγμα», «γατάκια», «βραχαλητό»).
- Όταν πάσχετε από κάποιο γνωστό πνευμονικό νόσημα (π.χ. άσθμα).
- Προληπτικά, όταν λαμβάνετε φάρμακα ή πάσχετε από άλλα νοσήματα που μπορεί να επηρεάζουν τους πνεύμονες, σύμφωνα με τη γνώμη του ιατρού σας.
- Στο πλαίσιο προεγχειρητικού ελέγχου.
- Όταν το ζητήσει ο θεράπων ιατρός σας.
Η Τεχνολογια στην Πνευμονολογία
Πώς γίνεται η απλή σπιρομέτρηση;
Ο πνευμονολόγος θα σας εξηγήσει πώς πρέπει να εκτελέσετε την σπιρομέτρηση για να έχουμε σωστά αποτελέσματα. Η εξέταση αυτή γίνεται αναπνέοντας μέσα στο σπιρόμετρο, τοποθετώντας σφιχτά τα χείλη σας στο επιστομίου του. Κρατώντας το σπιρόμετρο θα πρέπει:
1. Να εισπνεύσετε όσο πιο βαθειά γίνεται,
2. Να φυσήξετε δυνατά τον αέρα όσο πιο γρήγορα γίνεται,
3. Να συνεχίσετε το φύσημα μέχρι να αδειάσουν οι πνεύμονες σας και ο γιατρός σας πει να σταματήσετε, συνήθως μετά από 6 δευτερόλεπτα. Στο διάστημα αυτό δεν πρέπει να εισπνεύσετε.
Για να είναι σωστή η εξέταση πρέπει να την επαναλάβετε δύο-τρείς φορές ώστε να έχουμε ακριβή αποτελέσματα.


Η Σπιρομέτρηση στα Μικρά Παιδιά
Σπιρομέτρηση μπορούν να κάνουν και μικρά παιδιά, ειδικά μετά την ηλικία των 4 ετών. Στις ηλικίες αυτές η σπιρομέτρηση είναι αναγκαία όταν το παιδί σας έχει συχνά συμπτώματα από το αναπνευστικό (όπως βήχας, συριγμός).
Η σπιρομέτρηση είναι αναντικατάστατη εξέταση για τη διάγνωση και την παρακολούθηση της πιο συχνής αλλεργική νόσος των παιδιών, του άσθματος. Για το λόγο αυτό τα σύγχρονα σπιρόμετρα έχουν κατάλληλο λογισμικό, που μετατρέπουν την εξέταση σε παιχνίδι για το παιδί.
Στην εικόνα, για παράδειγμα, φαίνεται ότι όταν λέμε στο παιδιά να φυσήξει στο σπιρόμετρο, ένα ψαράκι φτάνει στο σπίτι του, στο άλλο άκρο της εικόνας!


Σπιρομέτρηση και Λειτουργικές Δοκιμασίες Πνευμόνων
Πως είναι μία σπιρομέτρηση; Ποια είναι τα αποτελέσματα της;
Το σπιρόμετρο συνδέεται με ηλεκτρονικό υπολογιστή και μεταφέρει τα δεδομένα σε απλές αριθμητικές τιμές και σε μορφή γραφήματος, που ονομάζεται καμπύλη ροής όγκου. Τα παραπάνω τα συγκρίνουμε με τις φυσιολογικές τιμές που υπάρχουν για όλους τους ανθρώπους και είναι ανάλογες με την φυλή, το ύψος, την ηλικία και το φύλο του εξεταζόμενου.
Οι σημαντικότερες τιμές που μετράμε είναι η FEV1, που είναι η ποσότητα αέρα που φυσάμε το πρώτο δευτερόλεπτο και η FVC, που είναι η συνολική ποσότητα αέρα που φυσάμε. Εάν υπάρχει σημαντική απόκλιση των παραπάνω από τις φυσιολογικές τιμές μπορούμε να διαγνώσουμε κυρίως αν υπάρχει στένωση στους αεραγωγούς σας , πιθανώς λόγω άσθματος ή Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (ΧΑΠ).


Σπιρομέτρηση
Τι συμβαίνει όταν τα αποτελέσματα είναι παθολογικά;
Εάν τα αποτελέσματα της σπιρομέτρησης δεν είναι φυσιολογικά ή εάν κρίνει ο πνευμονολόγος από το ιστορικό σας ότι χρειάζεται, ίσως χρειαστεί να επαναλάβετε την σπιρομέτρηση 10 με 15 λεπτά αφού έχετε λάβει μία εισπνοή ενός φαρμάκου .
Αυτό μας βοηθά να διαπιστώσουμε αν τυχόν η βλάβη στους πνεύμονες σας είναι αναστρέψιμη και κατά πόσο η χορήγηση ενός φαρμάκου θα βοηθήσει την αναπνοή σας. Η ανταπόκριση στο φάρμακο αυτό μας βοηθά να διαγνώσουμε, πάντα σύμφωνα με το υπόλοιπο ιστορικό, αν έχετε άσθμα (που συχνά παρατηρούμε βελτίωση) , ΧΑΠ (που έχουμε μικρή βελτίωση), ή κάποιο άλλο νόσημα.
Τι συμβαίνει όταν τα αποτελέσματα είναι φυσιολογικά;
Όπως για κάθε ιατρική εξέταση, έτσι και η σπιρομέτρηση δεν είναι η μοναδική εξέταση την οποία λαμβάνει υπόψη ο πνευμονολόγος. Για παράδειγμα εάν κάποιος έχει συμπτώματα άσθματος στο παρελθόν, μπορεί να έχει άσθμα ακόμη και αν την συγκεκριμένη στιγμή η εξέταση είναι φυσιολογική.
Επίσης ένας καπνιστής μπορεί να έχει φυσιολογική σπιρομέτρηση εάν όμως συνεχίσει το κάπνισμα διατρέχει τον κίνδυνο να εμφανίσει στο μέλλον Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (οπότε και να γίνει παθολογική η σπιρομέτρηση), καρδιακά προβλήματα, εγκεφαλικά επεισόδια, καρκίνο κ.α.
Χρειάζονται άλλες εξετάσεις και ποιες είναι αυτές;
Εάν η σπιρομέτρηση είναι δεν φυσιολογική ή εάν υπάρχουν κάποια παθολογικά ευρήματα κατά την κλινική εξέταση, ο πνευμονολόγος σας μπορεί να σας προτείνει περαιτέρω έλεγχο, όπως οι υπόλοιπες Λειτουργικές Δοκιμασίες Πνευμόνων, αέρια αίματος κ.α.
Τι είναι η διάχυση, οι στατικοί όγκοι, η μέτρηση μέγιστης εισπνευστικής και εκπνευστικής δύναμης και οι αντιστάσεις των αεραγωγών;
Εκτός από την σπιρομέτρηση υπάρχουν και άλλες λειτουργικές δοκιμασίες των πνευμόνων (ΛΔΠ) που είναι ειδικές και πάρα πολύ χρήσιμες εξετάσεις καθώς με αυτές ελέγχουμε την λειτουργία του αναπνευστικού σας συστήματος σε όλα τα επίπεδα. Οι εξετάσεις αυτές γίνονται όμως μόνο από πνευμονολόγους και εφόσον διαθέτουν κατάλληλο εξοπλισμό. Με αυτές μετράμε εάν υπάρχει δυσκολία στη μετακίνηση του αέρα μέσω των αεραγωγών (βρόγχων), πόσο εύκολα ανταλλάσσονται τα αέρια (οξυγόνο και διοξείδιο του άνθρακα) στον πνεύμονα, ποιος είναι ο πραγματικός όγκος του πνεύμονα σας και τέλος ποια είναι η δύναμη των αναπνευστικών σας μυών. Οι πιο συχνές ΛΔΠ εκτός την απλή σπιρομέτρηση που αναφέραμε είναι οι αντιστάσεις των αεραγωγών, η διάχυση, οι στατικοί όγκοι και η μέτρηση μέγιστης εισπνευστικής και εκπνευστικής πίεσης. Το σύνολο των ειδικών αυτών εξετάσεων συχνά ονομάζεται πλήρης λειτουργικός έλεγχος αναπνοής.
Λειτουργικές Δοκιμασίες Πνευμόνων
Τι είναι η διάχυση (διαχυτική ικανότητα πνευμόνων);
Η διάχυση είναι μία πολύ ακριβής και ευαίσθητη μέθοδος με την οποία μετράμε αν υπάρχει βλάβη στην βασική λειτουργία των πνευμόνων: την ανταλλαγή των αερίων, δηλαδή στην πρόσληψη του οξυγόνου και στην αποβολή του διοξειδίου του άνθρακα. Αυτό μπορεί να συμβεί σε καπνιστές (στο εμφύσημα), σε λήψη φαρμάκων που επηρεάζουν τον πνεύμονα (πχ μεθοτρεξάτη ή αμιοδαρόνη) και σε πληθώρα άλλων νοσημάτων που προσβάλλουν τον πνεύμονα (αυτοάνοσα και άλλα νοσήματα). Συχνά γίνεται και πριν την θεραπεία με ογκολογικά φάρμακα που μπορεί να προκαλέσουν πνευμονικές επιπλοκές, ώστε να υπάρχει μέτρο σύγκρισης για το μέλλον. Είναι προφανές ότι η διάχυση είναι μια πολύ σημαντική εξέταση για την υγεία των πνευμόνων σας.
Τι είναι οι στατικοί όγκοι πνεύμονα;
Με την δοκιμασία αυτή, που συχνότερα γίνεται με διάφορες μεθόδους, μετράμε την ποσότητα του αέρα που υπάρχει στους πνεύμονες στο τέλος μιας βαθειάς εισπνοής και εκπνοής. Όσο κι αν προσπαθήσετε δεν γίνεται να αδειάσετε όλον τον αέρα που υπάρχει στους πνεύμονες σας.
Η μέτρηση του αέρα αυτού μας βοηθάει να διαγνώσουμε νοσήματα που οδηγούν σε κατακράτηση αέρα όπως σε βαρείς καπνιστές (στους οποίους μένει περισσότερος αέρας στο τέλος μιας εκπνοής και χαρακτηριστικά νιώθουν φούσκωμα στη βάδιση) και άλλα νοσήματα που μειώνουν ή αυξάνουν τον όγκο του πνεύμονα.
Λειτουργικές Δοκιμασίες Πνευμόνων
Τι είναι η Μέγιστη Εισπνευστική και Εκπνευστική Πίεση;
Με την μέθοδο αυτή μετράμε το πόσο δυνατά μπορείτε να φυσήξετε και να εισπνεύσετε, μετράμε δηλαδή την δύναμη του θώρακα σας διαγιγνώσκοντας έτσι πιθανό πρόβλημα στους μύες του θώρακα ή στο διάφραγμα σας.
Τι είναι οι αντιστάσεις των αεραγωγών;
Οι αντιστάσεις των αεραγωγών είναι μία μέθοδος με την οποία υπολογίζεται η δυσκολία που μπορεί να υπάρχει στην δίοδο του αέρα μέσω των βρόγχων, όπως για παράδειγμα συμβαίνει στο άσθμα. Είναι μία πολύ εύκολη, χρήσιμη και ευαίσθητη μέθοδος ειδικά σε μικρά παιδιά με άσθμα που μπορεί δυσκολεύονται να κάνουν σωστά την απλή σπιρομέτρηση.

Λειτουργικές Δοκιμασίες Πνευμόνων
Τι είναι η μέτρηση αερίων αίματος;
Η μέτρηση αερίων αίματος είναι μια πάρα πολύ σημαντική εξέταση που βοηθά στη διάγνωση και παρακολούθηση διαφόρων αναπνευστικών και μεταβολικών νοσημάτων. Κατά τη διάρκεια της εξέτασης, λαμβάνεται δείγμα αίματος από μια αρτηρία, συνήθως από τον καρπό, και αναλύεται για να μετρηθούν κυρίως τα επίπεδα οξυγόνου (O2), διοξειδίου του άνθρακα (CO2) και το pH του αίματος. Με τον τρόπο αυτό διαπιστώνουμε το πόσο καλά οι πνεύμονες κατορθώνουν να μεταφέρουν οξυγόνο στην κυκλοφορία και να απομακρύνουν από αυτή το διοξείδιο του άνθρακα. Αυτές οι μετρήσεις παρέχουν σημαντικές πληροφορίες για την αναπνευστική λειτουργία αλλά και την ισορροπία οξέων-βάσεων του οργανισμού και βοηθούν στην διάγνωση πολλών νοσημάτων που μπορεί να μην είναι αμιγώς πνευμονολογικά. Τέλος είναι αναγκαία για αν δούμε αν χρειαστεί να χορηγηθεί συσκευή οξυγόνου για χρήση στο σπίτι.

Λειτουργικές Δοκιμασίες Πνευμόνων
Tι είναι η μέτρηση του εκπνεόμενου μονοξειδίου Αζώτου- ΝΟ;
Το εκπνεόμενο μονοξείδιο του αζώτου (ΝΟ) είναι μία επίσης εύκολη εξέταση για τα παιδιά και τους ενήλικες η οποία γίνεται με μια απλή αλλά αργή και σταθερή εκπνοή. Το μονοξείδιο του αζώτου είναι ένα αέριο που παράγεται μέσα στον πνεύμονα μας από τα κύτταρα της αλλεργικής αντίδρασης, κυρίως από τα ηωσινόφιλα. Η μέτρηση του γίνεται με υπερσύγχρονες συσκευές που εφευρέθηκαν τα τελευταία χρόνια. Μετρώντας το ΝΟ έχουμε μια άμεση εκτίμηση του βαθμού της αλλεργικής φλεγμονής μέσα στους βρόγχους. Πρόκειται για μια εξαιρετική μέτρηση που μας βοηθά στην διάγνωση του άσθματος αλλά κυρίως στην επιλογή της σωστής θεραπείας και την ρύθμιση της δόσης της σε βάθος χρόνου. Με την βοήθεια της εξέτασης αυτής για παράδειγμα, μπορούμε να οδηγηθούμε στην χορήγηση χαμηλότερων δόσεων εισπνεόμενων στεροειδών (κορτιζόνης) στο άσθμα.

Λειτουργικές Δοκιμασίες Πνευμόνων
Τι είναι η ταλαντωσιμετρία FOT;
Η ταλαντωσιμετρία είναι επίσης μια χρήσιμη και τελευταίας τεχνολογίας εξέταση με την οποία μετράμε σε βάθος την λειτουργία των πνευμόνων. Είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε μικρά παιδιά που δεν μπορούν να συνεργαστούν στην σπιρομέτρηση αλλά και ως επιπρόσθετη της σπιρομέτρησης εξέταση σε ενήλικες. Και αυτό γιατί κατά την ταλαντωσιμετρία μετράμε τα ηχητικά σήματα που δημιουργούνται κατά την ήρεμη αναπνοή σε διάφορες συχνότητες αποκτώντας πληροφορίες που δεν μπορεί να μας δώσει καμία άλλη εξέταση. Με την μέτρηση των ηχητικών σημάτων το ταλαντωσίμετρο υπολογίζει σημαντικές παραμέτρους με κύρια την αντίσταση των αεροφόρων οδών που βρίσκεται αυξημένη στο άσθμα. Πολλές φορές μάλιστα είναι πιο ευαίσθητη μέθοδος συγκριτικά με την σπιρομέτρηση. Η εξέταση αυτή είναι πολύ εύκολη για τον ασθενή και τα παιδιά γιατί δεν απαιτεί καμία προσπάθεια (ήρεμη αναπνοή).
Ποια είναι η χρησιμότητα των λειτουργικών δοκιμασιών του πνεύμονα που περιγράψαμε;
Η χρησιμότητα της απλής σπιρομέτρησης και των υπόλοιπων διαγνωστικών δοκιμασιών Πνεύμονα είναι ανεκτίμητη. Συγκρίνοντας την πνευμονική σας λειτουργία με τις φυσιολογικές-προβλεπόμενες τιμές ή με προηγούμενες μετρήσεις μπορούμε:
• Να μετρήσουμε προληπτικά πόσο καλά δουλεύουν οι πνεύμονες σας.
• Να μετρήσουμε με ακρίβεια την επίδραση που έχει το κάπνισμα στους πνεύμονες σας και να βρούμε την πραγματική ηλικία του πνεύμονα σας (στους καπνιστές ο πνεύμονας γερνάει γρηγορότερα). Πχ. αν καπνίζετε πολλά χρόνια ο πνεύμονας σας μπορεί να είναι κατά 10-20 χρόνια μεγαλύτερος σε ηλικία
• Να διερευνήσουμε συχνά συμπτώματα όπως τη δύσπνοια και τον βήχα και να ανιχνεύσουμε αλλαγές στην πνευμονική λειτουργία που θα μας οδηγήσουν σε έγκαιρη διάγνωση κάποιας νόσου.
• Να διαγνώσουμε, να παρακολουθήσουμε και να ρυθμίσουμε την θεραπεία χρόνιων νοσημάτων όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ-χρόνια βρογχίτιδα – εμφύσημα), το άσθμα και άλλα σπανιότερα πνευμονικά νοσήματα.
• Να αξιολογήσουμε αν κάποιο συστηματικό νόσημα που έχετε (πχ. Ρευματοειδής αρθρίτιδα, Συστηματικός Ερυθυματώδης Λύκος) έχει προσβάλλει τον πνεύμονα σας, να μετρήσουμε τον βαθμό προσβολής και να αξιολογήσουμε την ανταπόκριση στη θεραπεία.
• Να ανιχνεύσουμε τις παρενέργειες που μπορεί να έχουν στον πνεύμονα κάποια φάρμακα που είναι απαραίτητο να λαμβάνετε για άλλα νοσήματα, όπως η αμιοδαρόνη (Angoron) για την αρρυθμία σας.
• Να αξιολογήσουμε εάν η έκθεση σε βλαβερές ουσίες στην εργασία σας έχουν βλάψει τον πνεύμονα σας.
• Να εκτιμήσουμε πιθανό κίνδυνο γενικής αναισθησίας και εάν είναι ανεκτή κάποια χειρουργική διαδικασία (προεγχειρητικός έλεγχος).
Η εξέλιξη της ιατρικής και η συμβολή της τεχνολογίας έχουν βελτιώσει τη διαδικασία διάγνωσης των πνευμονικών παθήσεων, κάνοντάς την πιο σύντομη, εύκολη και ακριβή. Ένα καλά οργανωμένο ιατρείο με εξοπλισμό για τον πλήρη λειτουργικό έλεγχο της αναπνοής και άλλον ιατρικό εξοπλισμό διευκολύνει αυτή τη διαδικασία. Η εφαρμογή της τεχνολογίας στην πνευμονολογία έχει σημαντικό θετικό αντίκτυπο στην υγεία των ασθενών.
